Źródło Rzeczpospolita, nr 302, 28-12-2010, autor: Anna
Telec  

Pracownik zgłosił, że nie
może przyjść do pracy 18 grudnia (sobota), czyli pracować w godzinach
nadliczbowych. Pracodawca ostrzegł go, że jeżeli się nie stawi, zostaną
wyciągnięte konsekwencje. Czy pracownik musi zawsze przyjąć (zaakceptować)
pracę w nadgodzinach?

Co do zasady pracownik jest
obowiązany wykonywać polecenie pracodawcy dotyczące pracy w godzinach
nadliczbowych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Z art. 151 § 1 kodeksu pracy
wynika, że pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad:

– obowiązujące pracownika
normy czasu pracy, a także

–
przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika
systemu i     

  rozkładu czasu pracy.

 

Jest
dopuszczalna tylko w dwóch przypadkach.

 

Po
pierwsze, w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony
życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia
awarii.

 

Po
drugie, ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy.

Tylko
te okoliczności uzasadniają zatrudnienie w godzinach nadliczbowych. Pracodawca
nie ma prawa powierzyć pracownikowi wykonywania pracy  nadliczbowej w innych sytuacjach.

 

W
pytaniu chodzi zapewne o szczególne potrzeby pracodawcy, a przesłanka ta ma
charakter ocenny.

Oceny,
czy wystąpiły szczególne potrzeby uzasadniające powierzenie pracy nadliczbowej,
dokonuje pracodawca. Ustawodawca nie przewidział w zasadzie możliwości
sprawdzenia szefa w tym zakresie, oprócz kontroli prowadzonej przez Państwową
Inspekcję Pracy, dotyczącej przestrzegania przepisów o czasie pracy. Kontrola
taka będzie miała miejsce również w razie sporu sądowego spowodowanego w
szczególności odmową wykonania polecenia pracy w godzinach nadliczbowych przez
pracownika i ukarania go za to przez pracodawcę. Może się bowiem zdarzyć, że
taka odmowa będzie uzasadniona. Dotyczy to sytuacji, kiedy polecenie pracy w
godzinach nadliczbowych będzie sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego
lub umową o pracę. W takiej sytuacji podwładny będzie musiał wykazać te
okoliczności przed sądem pracy.

 

 

Anna Telec

Radca Prawny, prowadząca kancelarię Prawną