W związku z licznymi pytaniami pracowników, na temat zmian w Kodeksie Pracy, które dotyczą terminu wykorzystania zaległego urlopu oraz błędną interpretacją tych zapisów, publikujemy tekst jaki ukazał się na ten temat w "Gazecie Prawnej" oraz portalu "interia.pl"

Może się zdarzyć, że osoba zatrudniona na etat przez rok i dziewięć miesięcy nie będzie korzystała z wypoczynku. To efekt zmian w kodeksie pracy.

W tym roku po raz pierwszy zaległy urlop wypoczynkowy należy udzielić do końca września, a nie marca następnego roku. Dzięki temu rozwiązaniu pracownicy mogą skorzystać z takiego wypoczynku w atrakcyjnym okresie wakacji (za zgodą szefa). Z kolei pracodawcy mają więcej czasu na to, aby udzielić zaległego urlopu, co ułatwi im organizację pracy w sposób zapewniający sprawne funkcjonowanie firmy.

Nowy przepis oznacza jednak także, że w praktyce o pół roku wydłużony został okres, przez który pracownicy w ogóle mogą nie skorzystać z wypoczynku. Stanie się tak, jeśli zatrudniony w danym roku kalendarzowym nie skorzysta z ani jednego dnia wypoczynku, a jako zaległy urlop pracodawca udzieli mu go dopiero we wrześniu następnego roku. Dotychczas musiał to zrobić do końca marca.

Zmienione przepisy kodeksu pracy nie rozwiązały jednocześnie największego problemu, jaki z zaległymi urlopami mają pracodawcy. Nadal nie rozstrzygają one wprost, czy firma ma prawo zmusić podwładnego do skorzystania z takiego wypoczynku.

Zgodnie ze znowelizowanym art. 168 k.p. urlopu niewykorzystanego w danym roku należy pracownikowi udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego. W praktyce może więc zdarzyć się, że pracownik przepracuje nawet kilkadziesiąt miesięcy bez dnia urlopu. Stanie się tak, jeśli w danym roku wykorzysta wcześnie cały przysługujący mu urlop, w kolejnym roku w ogóle z niego nie skorzysta, a jako zaległy wypoczynek pracodawca udzieli mu go dopiero we wrześniu następnego roku kalendarzowego (patrz przykład graficzny). Oczywiście zgodnie z art. 161 pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Tylko wyjątkowo, gdy nie jest to możliwe, urlopu można udzielać do końca września następnego roku.

- Do spiętrzeń urlopowych dochodzi np. w firmach, które starają się oszczędzać na kosztach osobowych i nie zatrudniają kolejnych osób, lecz już pracującym zlecają pracę w godzinach nadliczbowych czy też opóźniają termin ich wypoczynku - mówi Sławomir Paruch, wspólnik Kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak.

Z danych Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) wynika, że nadal jest to problem. W 2010 r. dopiero po interwencji inspektorów pracy firmy udzieliły zaległych urlopów wypoczynkowych 38,2 tys. pracowników.

- Istnieje też ryzyko, że takie wydłużanie okresów pracy bez korzystania z wypoczynku może być uznane za niezgodne z zasadami współżycia społecznego - dodaje Sławomir Paruch.

Podkreśla, że taki pracodawca musi także liczyć się np. ze zwiększonym ryzykiem wypadków, które często zdarzają się w wyniku przemęczenia.

- Nieudzielenie urlopu konkretnej osobie lub udzielanie go zawsze w najmniej atrakcyjnym pod względem wypoczynku okresie może być też przejawem dyskryminacji lub mobbingu - mówi Izabela Zawacka, radca prawny z Wojewódka i Wspólnicy Kancelaria Prawa Pracy.

Zdaniem prawników w praktyce zaległości urlopowe najczęściej powstają jednak w sytuacjach, gdy z różnych względów sami pracownicy nie chcą skorzystać z urlopu.

- Często zatrudnieni sami nie składają wniosków o udzielenie wypoczynku albo proponują terminy, na które nie chce zgodzić się pracodawca, który chce zapewnić właściwy tok pracy w firmie - mówi Izabela Zawacka.

Podkreśla, że nowelizacja kodeksu pracy nie rozwiązała najważniejszego problemu, jaki z zaległymi urlopami mają pracodawcy. Przepisy nadal nie rozstrzygają wprost, czy pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli pracodawca mu go udzieli.

W tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy. Zgodnie z jego wyrokiem z 24 stycznia 2006 r. (I PK 124/05) firma może wysłać pracownika na zaległy urlop, nawet gdy ten nie wyraża na to zgody. Jednak orzeczenie nie jest obowiązującym prawem, a wyrok dotyczył konkretnej sprawy.

- W praktyce pracodawcy nie wysyłają pracowników bez ich zgody na zaległy wypoczynek, bo uznają, że nie mają do tego wyraźnej podstawy prawnej - mówi Izabela Zawacka.

Prawnicy w ogóle kwestionują rozwiązania zawarte w art. 168.

- Urlop wypoczynkowy powinien być udzielany w roku kalendarzowym, w którym nabywa się do niego prawa. Tymczasem w praktyce po zmianie przepisów wypoczynku za dany rok można udzielać przez prawie dwa lata - mówi Sławomir Paruch.

A to jego zdaniem może doprowadzić do sytuacji, gdy wypoczynek za dany rok notorycznie nie jest wykorzystywany przez pracownika w latach, za które przysługuje. Dodatkowo art. 168 w wielu firmach jest martwy.

- Ugruntowała się praktyka, że np. kadra menedżerska nie przestrzega terminu wykorzystania zaległego wypoczynku. W razie zwolnień w spółkach często wypłacane są ekwiwalenty za niewykorzystany, klikudziesięciodniowy wypoczynek - mówi Izabela Zawacka.

Tłumaczy, że samym pracownikom do tej pory też nie zależało na wykorzystywaniu wypoczynku w pierwszym kwartale danego roku, więc rzadko skarżyli się oni na łamanie przepisów.

Pozostaje na żądanie

Ci pracownicy, którym pracodawca przez długi czas nie będzie udzielał wolnego, mogą oczywiście skorzystać z urlopu na żądanie. Warto jednak podkreślić, że obowiązek udzielenia takiego urlopu nie jest bezwzględny, a pracodawca może odmówić żądaniu pracownika, jeśli jego wyjątkowy interes wymaga obecności zatrudnionego w pracy - wyrok SN z 28 października 2010 r. (II PK 123/09).

- Warto też podkreślić, że rozpoczęcie takiego urlopu przed udzieleniem go przez pracodawcę może być uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, będącą ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych - mówi Katarzyna Grzybowska-Dworzecka, adwokat z Kancelarii Adwokackiej Głuszko & Grzybowska-Dworzecka.

Może być więc to podstawa zwolnienia w trybie dyscyplinarnym.

Łukasz Guza

Źródło: Tekst opublikowany w portalu:  http://biznes.interia.pl/

Źródło: http://biznes.interia.pl

OPZZ i FZZ poinformowały we wtorek PAP, że będą brać udział w protestach związanych z zapowiedzianym przez premiera Donalda Tuska podwyższeniem wieku emerytalnego. Związkowcy domagają się referendum w sprawie emerytur.

Przewodniczący Forum Związków Zawodowych Tadeusz Chwałka powiedział we wtorek PAP, że wszystkie centralne związkowe uzgodniły, iż będą wspólnie protestować, jeżeli po posiedzeniu prezydium Komisji Trójstronnej 22 marca - w którym ma wziąć udział premier Donald Tusk - ich opinie w sprawie podniesienia wieku emerytalnego nie zostaną uwzględnione.

- Jeżeli dojdzie do referendum, to poczekamy na jego wynik. Mamy jednak świadomość, że z wypowiedzi polityków rządzącej koalicji wynika, iż nie są oni zainteresowani, aby to referendum zostało przeprowadzone - powiedział Chwałka.

 Przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych Jan Guz powiedział, że własne komitety protestacyjne powołały zarówno OPZZ, Solidarność, jak i Forum Związków Zawodowych. Podtrzymał deklaracje o protestach zapowiedzianą podczas związkowej pikiety pod Sejmem, która odbyła się pod koniec lutego.

- My jako związki działamy wspólnie. Wspólnie opracowujemy technikę i taktykę działania. Wspólnie postanowiliśmy, że będziemy aktywni i zrobimy wszystko, by wstrzymać złe rozwiązania prawne dotyczące emerytur i płacy minimalnej - powiedział szef OPZZ.

Wszystkim Paniom w dniu ich święta

najserdeczniejsze życzenia ciepła, miłości, szczęścia, 

wytrwałości i sukcesów w życiu prywatnym i zawodowym

życzy

Zarząd ZZPRC ZAT S.A.